Linux – Niewidzialny bohater technologii. Gdzie go znajdziesz?

Linux. System operacyjny, o którym słyszał chyba każdy, ale niewielu zdaje sobie sprawę z jego wszechobecności w naszym życiu. Często kojarzony jedynie z informatykami i serwerowniami, w rzeczywistości napędza wiele urządzeń, z których korzystamy na co dzień, a jego historia jest ściśle związana z Uniksem 1. W tym artykule, bazując na dogłębnych badaniach 2, przyjrzymy się bliżej temu fascynującemu systemowi i jego różnorodnym zastosowaniom, a także odkryjemy ciekawostki, które uczynią naszą podróż przez świat Linuksa jeszcze bardziej interesującą.

Wprowadzenie

Linux to rodzina uniksopodobnych systemów operacyjnych opartych na jądrze Linux ¹. Jego historia sięga 1991 roku, kiedy to fiński programista Linus Torvalds rozpoczął prace nad tym systemem jako alternatywą dla ówczesnych rozwiązań, takich jak MS-DOS czy Unix. Co ciekawe, Linux był początkowo projektem hobbystycznym, a jego pierwsza wersja liczyła zaledwie kilkaset linii kodu ³. Dziś Linux jest jednym z najpopularniejszych systemów operacyjnych na świecie, a jego kod źródłowy może być dowolnie wykorzystywany, modyfikowany i rozpowszechniany.

W ramach naszych badań, dla każdego z głównych zastosowań Linuksa, zebraliśmy dodatkowe informacje i szczegóły, a także przykłady konkretnych urządzeń i systemów ². Dodatkowo, poszukaliśmy ciekawostek i historii związanych z każdym z tych zastosowań, aby uczynić ten artykuł jeszcze bardziej wciągającym.

Linux w smartfonach

Choć może się to wydawać zaskakujące, Linux jest obecny w miliardach kieszeni na całym świecie. System Android, najpopularniejszy mobilny system operacyjny, bazuje właśnie na jądrze Linuksa ². Oznacza to, że za każdym razem, gdy korzystasz ze smartfona z Androidem, tak naprawdę używasz zmodyfikowanej wersji Linuksa. Co ciekawe, Linux jest również wykorzystywany w systemie komputerowym wielu samochodów marki Toyota ⁴.

Android

Android, rozwijany przez Google, jest zdecydowanie najpopularniejszym systemem operacyjnym dla smartfonów opartym na Linuksie. Jego sukces wynika z wielu czynników, takich jak otwartość platformy, szeroki wybór aplikacji, łatwość obsługi i wsparcie ze strony wielu producentów.

Inne systemy operacyjne dla smartfonów oparte na Linuksie

Oprócz Androida, istnieją również inne systemy operacyjne dla smartfonów oparte na Linuksie, takie jak Ubuntu Touch, PureOS, SailfishOS czy postmarketOS ². Systemy te oferują większą kontrolę nad urządzeniem i prywatnością, ale ich popularność jest znacznie mniejsza niż Androida. Dzieje się tak głównie ze względu na ograniczoną dostępność aplikacji i mniejsze wsparcie ze strony producentów ². Dodatkowo, fragmentacja rynku Linuksa na smartfony utrudnia rozwój i popularyzację tych systemów.

Przykładem telefonu z Linuxem jest PinePhone, który pozwala na instalację różnych dystrybucji Linuksa, takich jak Debian, Fedora czy Arch Linux ARM ⁶. Użytkownicy mogą wybierać spośród wielu środowisk graficznych i dostosowywać system do swoich potrzeb. Innym ciekawym przykładem jest Cosmo Communicator, smartfon, który umożliwia równoległe zainstalowanie systemu Debian Linux obok Androida ⁷.

Linux na serwerach

Linux jest dominującym systemem operacyjnym na serwerach. Jego popularność wynika z kilku czynników:

• Stabilność: Linux jest znany ze swojej stabilności i niezawodności. Serwery z Linuxem mogą działać bezawaryjnie przez długi czas, co jest kluczowe dla firm hostingowych i dostawców usług internetowych.
• Bezpieczeństwo: Linux jest uważany za jeden z najbezpieczniejszych systemów operacyjnych ³. Jego architektura i model uprawnień utrudniają hakerom przejęcie kontroli nad systemem. Dodatkowo, otwartość kodu źródłowego pozwala na szybką identyfikację i naprawę luk w zabezpieczeniach ⁸.
• Elastyczność: Linux jest wysoce konfigurowalny i można go dostosować do różnych potrzeb ⁹. Administratorzy serwerów mogą wybierać spośród wielu dystrybucji Linuksa i instalować tylko te komponenty, które są im potrzebne.
• Koszt: Linux jest darmowy, co obniża koszty utrzymania serwerów ³. Firmy nie muszą płacić za licencje, co pozwala im zaoszczędzić pieniądze.

Przykłady serwerów z Linuxem to serwery WWW, FTP, pocztowe, baz danych, zapory sieciowe i routery ¹⁰. Wiele firm hostingowych, takich jak OVHcloud, oferuje serwery dedykowane z Linuxem ¹¹.

Linux w superkomputerach

Linux zdominował rynek superkomputerów. Według danych Top500, prawie wszystkie superkomputery na świecie działają pod kontrolą Linuksa ¹². W 2017 roku, 498 z 500 najszybszych superkomputerów korzystało z Linuksa ¹³. Co ciekawe, z 500 najszybszych superkomputerów świata aż 446 (87%) działa na Linuksie ⁴.

Dlaczego Linux jest tak popularny w superkomputerach? Powodów jest kilka:

• Wydajność: Linux jest wysoce wydajny i może wykorzystać pełną moc obliczeniową superkomputerów.
• Elastyczność: Linux jest łatwy do dostosowania do specyficznych potrzeb superkomputerów ¹². Zespoły inżynierów mogą modyfikować jądro i dystrybucję Linuksa, aby zoptymalizować system pod kątem konkretnych zadań.
• Otwartość: Linux jest systemem open-source, co ułatwia współpracę między naukowcami i inżynierami ¹². Mogą oni dzielić się kodem i modyfikacjami, co przyspiesza rozwój oprogramowania dla superkomputerów. Otwartość Linuksa pozwala na tworzenie wysoce wyspecjalizowanych systemów, idealnie dopasowanych do wymagań superkomputerów.

Przykłady superkomputerów z Linuxem to Sunway TaihuLight w Chinach i Prometheus w Polsce ¹². Sunway TaihuLight był najszybszym superkomputerem na świecie w 2016 roku, osiągając prędkość 93 PFLOPS (93 biliardy operacji zmiennoprzecinkowych na sekundę) dzięki 10 649 600 rdzeniom procesorów. Prometheus, zlokalizowany w Akademickim Centrum Komputerowym Cyfronet AGH w Krakowie, jest najszybszym superkomputerem w Polsce, wyposażonym w 55 728 rdzeni i 279 TB pamięci RAM.

Linux w systemach wbudowanych

Linux jest szeroko stosowany w systemach wbudowanych, takich jak routery, telewizory, odtwarzacze DVD i urządzenia AGD ¹. Jego elastyczność i możliwość dostosowania do ograniczeń sprzętowych sprawiają, że jest idealnym rozwiązaniem dla tego typu urządzeń. Wraz z rozwojem Internetu Rzeczy (IoT), rola Linuksa w systemach wbudowanych stale rośnie.

Linux w urządzeniach IoT

Internet Rzeczy (IoT) to sieć połączonych ze sobą urządzeń, takich jak smartfony, inteligentne domy, samochody i urządzenia przemysłowe ¹⁰. Linux jest popularnym systemem operacyjnym dla urządzeń IoT ze względu na swoją elastyczność, bezpieczeństwo i niskie zużycie zasobów. Co ciekawe, Linux obsługuje większość urządzeń IoT, około 75% ¹⁴.

Linux może być używany w różnych urządzeniach IoT, takich jak:

• Inteligentne domy: systemy automatyki domowej, inteligentne termostaty, oświetlenie, systemy bezpieczeństwa.
• Przemysł: maszyny przemysłowe, roboty, systemy monitorowania.
• Motoryzacja: systemy nawigacji, systemy rozrywki, systemy bezpieczeństwa.
• Rolnictwo: systemy nawadniania, systemy monitorowania upraw.
• Opieka zdrowotna: urządzenia medyczne, systemy monitorowania pacjentów.

Przykłady urządzeń IoT z Linuxem to Arduino Portenta X8 i Raspberry Pi ¹⁵. Arduino Portenta X8 to moduł z mikrokontrolerem i systemem Linux, który może być używany do tworzenia zaawansowanych urządzeń IoT. Raspberry Pi to minikomputer z Linuxem, który jest popularny wśród hobbystów i edukatorów.

Niestety, wraz ze wzrostem popularności Linuksa w urządzeniach IoT, rośnie również liczba złośliwego oprogramowania atakującego ten system ⁸. W 2021 roku odnotowano 35-procentowy wzrost liczby zagrożeń typu malware na systemy Linux.

W rozwoju Linuksa dla IoT aktywnie uczestniczy Linux Foundation, organizacja non-profit, która wspiera rozwój i popularyzację Linuksa ¹⁷. Jednym z projektów wspieranych przez Linux Foundation jest Zephyr, otwarty system operacyjny czasu rzeczywistego (RTOS) przeznaczony dla urządzeń IoT o ograniczonych zasobach.

Dystrybucje Linuksa

Istnieje wiele różnych dystrybucji Linuksa, takich jak Ubuntu, Fedora, Debian czy CentOS ¹⁸. Każda z nich oferuje unikalne funkcje i środowiska graficzne, a ich wybór zależy od preferencji i zastosowania. Na przykład, Ubuntu jest często polecane dla użytkowników domowych i początkujących, podczas gdy CentOS jest popularny w środowiskach biznesowych i serwerowych.

Przyszłość Linuksa

Linux ma ogromny potencjał w obszarach takich jak sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe, chmura obliczeniowa i edge computing. Jego elastyczność, skalowalność i otwartość sprawiają, że jest idealną platformą dla rozwoju i wdrażania nowych technologii. Wraz z rosnącą popularnością Linuksa w urządzeniach IoT, jego znaczenie w tych dziedzinach będzie stale rosło.

Podsumowanie

Linux to wszechobecny system operacyjny, który napędza wiele urządzeń, z których korzystamy na co dzień. Jego elastyczność, stabilność i bezpieczeństwo sprawiają, że jest popularnym wyborem dla serwerów, superkomputerów, systemów wbudowanych i urządzeń IoT. Choć Linux jest często kojarzony z informatykami, tak naprawdę jest systemem dla każdego. Jego historia, sięgająca początków Uniksa, pokazuje, jak z małego projektu hobbystycznego może powstać jeden z najważniejszych systemów operacyjnych na świecie. Linux to prawdziwy niewidzialny bohater technologii, który ma ogromny wpływ na nasze życie i przyszłość.

Cytowane prace

1. Czym jest Linux? | EuroLinux, otwierano: grudnia 30, 2024, https://euro-linux.com/pl/blog/czym-jest-linux/

2. Telefony z Linuxem – dlaczego to zawsze konkretne porażki? – Antyweb, otwierano: grudnia 30, 2024, https://antyweb.pl/telefon-z-linuxem

3. Ciekawostki o Linux – startujesz i musisz wiedzieć! – Poznaj LINUXa, otwierano: grudnia 30, 2024, https://poznajlinuxa.pl/ciekawostki/ciekawostki-o-linux-startujesz-i-musisz-wiedziec/500/

4. Najlepsze ciekawostki o Linuksie – WP Tech – Wirtualna Polska, otwierano: grudnia 30, 2024, https://tech.wp.pl/najlepsze-ciekawostki-o-linuksie,6034822142145665a

5. Linux na smartfony czy to może się udać? | Blog XGSM.pl, otwierano: grudnia 30, 2024, https://xgsm.pl/Linux-na-smartfony-czy-to-moze-sie-udac-blog-pol-1510908402.html

6. „Prawdziwy” Mobilny Linux? | PinePhone Community Edition: UBports – YouTube, otwierano: grudnia 30, 2024, https://www.youtube.com/watch?v=oHUDYpD9jJs

7. Linux na smartfonie? Na tym sprzęcie to możliwe – Antyweb, otwierano: grudnia 30, 2024, https://antyweb.pl/smartfon-linux

8. Linux jest coraz bardziej popularny. Ale przez to mocno wzrosła liczba złośliwego oprogramowania na ten system – Spider’s Web, otwierano: grudnia 30, 2024, https://spidersweb.pl/2022/01/linux-malware-wirusy-bezpieczenstwo.html

9. Linux/Zastosowania – Wikibooks, biblioteka wolnych podręczników, otwierano: grudnia 30, 2024, https://pl.wikibooks.org/wiki/Linux/Zastosowania

10. Internet of Things kolejnym krokiem w rozwoju IT? Raport – EuroLinux, otwierano: grudnia 30, 2024, https://euro-linux.com/pl/blog/internet-of-things/

11. Serwer dedykowany Linux – OVH, otwierano: grudnia 30, 2024, https://www.ovhcloud.com/pl/bare-metal/os/server-linux/

12. Linux liderem na superkomputerach – Linuxiarze.pl, otwierano: grudnia 30, 2024, https://linuxiarze.pl/linux-liderem-na-superkomputerach/

13. Linux zdominował superkomputery – Benchmark.pl, otwierano: grudnia 30, 2024, https://www.benchmark.pl/aktualnosci/linux-zdominowal-superkomputery.html

14. Gdzie Linux się sprawdzi? – beitadmin.pl – Droga Administratora IT, otwierano: grudnia 30, 2024, https://beitadmin.pl/gdzie-linux-sie-sprawdzi/

15. Arduino z Linuxem? Nowa płytka Portenta X8! – Botland, otwierano: grudnia 30, 2024, https://botland.com.pl/blog/arduino-z-linuxem-nowa-plytka-portenta-x8/

16. Linux IoT, otwierano: grudnia 30, 2024, https://strefalinux.pl/linux-iot/

17. Projekt Zephyr – otwarty system dla rynku IoT – FORBOT, otwierano: grudnia 30, 2024, https://forbot.pl/blog/projekt-zephyr-otwarty-system-dla-rynku-iot-id13085

18. Linux – co to i czym jest? Historia w pigułce – Szkoła IT Coders Lab, otwierano: grudnia 30, 2024, https://coderslab.pl/pl/blog/linux-co-to-i-czym-jest-historia-w-pigulce